سپسیس  چیست؟

سپسیس زمانی اتفاق می افتد که باکتری در ریه ، روده ها ، مجاری ادرای و مثانه ، سمی تولید می کند که به سیستم ایمنی بدن و دستگاه‌ها و بافت های بدن ، حمله می کند و درجه حرارت بدن فرد ، فشار خون و عملکرد ریه ها و دیگر ارگان ها بسرعت تغییر می کند .
سپسیس یک بیماری جدی است که می تواند خطرناک باشد زیرا در صورتی که درمان نشود ، بر روی کلیه ها ،‌ریه ها ، مغز و گوش اثرات خطرناکی خواهد گذاشت.

شیرخواران زیر دو ماه بیشتر مستعد سپسیس هستند زیرا سیستم ایمنی آنها هنوز بقدر کافی تکامل نیافته است.

میزان سپسیس در نوزادان نارس بیشتر از  نوزادان رسیده است که به علت نارس تر بودن سیستم ایمنی در نوزادان کاملا نارس و دیگری اقامت طولانی تر در بیمارستان است که خطر ابتلا به عفونت های بیمارستانی را افزایش می‌دهد .

سپسیس نوزادی در سه دوره تظاهر می یابد

 1- سپسیس زودرس نوزادی ( از تولد تا روز هفتم تولد )

2- سپسیس دیررس ( از 8 تا 28 روزگی )

3- سپسیس بیمارستانی ( روز هشتم تا هنگام ترخیص )

• سپسیس زودرس : اغلب در رحم آغاز می شود و معمولا علت آن عفونت باکتریایی دستگاه تناسلی ادراری مادر است .
• بیشتر نوزادان مبتلا نارس بوده و نشانه هایی مانند ناله کردن ، تنفس تند و کبودی لبها و صورت و ناخنها را در زمان تولد از خود نشان می دهند .
• عوامل خطرساز در سپسیس زودرس شامل : پاره شدن طول کشیده کیسه آب ( بیشتر از 24 ساعت ) ،‌ تب مادر و تولد زودرس است . 

سپسیس زودرس نوزادی بیماری شدیدی است که اغلب بصورت نارسایی تنفسی، ‌شوک، مننژیت تظـــــاهر می‌یابد . ناله کردن ، تغذیه ضعیف ، رنگ پریدگی ، قطع تنفس ، ضعف و سرد شدن بدن یا گریه غیرطبیعی از علائم دیگر می باشند .

تعدادی از عوامل ممکن است نوزادان را در داخل رحم ، در حین تولد یا پس از تولد آلوده کنند مانند عفونت های داخل رحمی منتقل شده از طریق جفت که برای جنین یا نوزاد مهم هستند و هر کدام می توانند منجر به عفونت از طریق جفت شوند.

 

• سپسیس دیررس : معمولا در نوزادان سالم رسیده که با سلامت کامل از بخش نوزادان مرخص شده اند ایجاد می‌شود.

علائم : ضعف ، تغذیه ضعیف ، ضعف عضلات، تشنج ، ملاج برجسته ، تب و التهاب مفاصل

 

• سپسیس بیمارستانی : بیشتر در نوزادان نارس در بخش مراقبتهای ویژه نوزاد دیده می‌شود . اولین علائم بالینی عفونت بیمارستانی در نوزاد نارس ممکن است جزئی و بصورت قطع تنفس و کم شدن ضربان قلب، ناپایدار بودن درجه حرارت بدن ، نفخ شکم و تغذیه ضعیف باشد. در مراحل بعدی نشانه های عفونت عبارتند از : شوک ، بدتر شدن وضعیت تنفسی و واکنش های موضعی مانند عفونت نافی ، ترشح چشمی ، اسهال و زردزخم تاولی
• علت ایجاد سپسیس

نوزادان در دوران پس از تولد ، در بخش نوزادان و یا در جامعه در معرض عوامل میکروبی قرار می گیرند . عفونت های پس از تولد ممکن است به وسیله تماس مستقیم با کارکنان بیمارستان ، مادر یا سایر اعضای خانواده ، از طریق شیر مادر یا از تجهیزات آلوده انتقال یابند ،‌ شایع ترین منبع عفونت های پس از تولد در نوزادان بستری ، آلودگی ناشی از دستهای آلوده می باشد.

تشخیص سپسیس به کمک روش های زیر می باشد :

1- آزمایش خون  

 2- کشت و اسمیر مایع نخاعی   

3- کشت خون و ادرار

4- عکس قفسه سینه

مراجعه مجدد:

طبق توصیه پرستار و پزشک موقع ترخیص، جهت چک مجدد نوزاد به درمانگاه مربوطه مراجعه نمایید.

پیگیری‌ها

جهت پیگیری انجام واکسیناسیون به نزدیکترین مرکز بهداشتی محل زندگی مراجعه نمایید.

جهت انجام تست غربالگری بعد از ترخیص با در دست داشتن خلاصه پرونده ترخیص به نزدیکترین مرکز بهداشتی محل زندگی مراجعه نمایید.

پیگیری‌های درمانی( مشاوره‌ها و آزمایشات تیروئید، ROP ، اکو،سونوگرافی و شنوایی سنجی(ABR) طبق نظر پزشک انجام شود و سپس جهت مراجعه با در دست داشتن جواب تست مورد نظر طبق جدول زیر به پزشک مربوطه مراجعه نمایید:

نکات قابل توجه در مصرف دارو:

طبق دستور پزشک و توصیه پرستار مقدار مناسب قرص خوراکی را داخل هاون کوچک کاملاً کوبیده و پودر موجود را با مقدار مناسب آب حل نموده و به نوزاد بخورانید.

اسید فولیک، ویتامین ای و مولتی ویتامین را طبق دستور پزشک استفاده نمایید.

آنتی بیوتیک را سر ساعت استفاده نماید.

داروی فنوباربیتال سرساعت ناگهانی قطع نشود و طبق دستور تا زمان نیاز استفاده شود.

موارد احتیاط:

در صورت زرد شدن نوزاد، کاهش وزن، تب، ادرار نکردن یا ادرار کم، به پزشک مراجعه نمایید.

در صورت بی حالی، تب با هر میزان کم یا زیاد، شیر نخوردن، بی قراری غیر متعارف، استفراغ مکرر، تشنج، تغییر رنگ پوست(مشبک شدن پوست، کبودی و سیانوز پوست) قطع تنفس، هیپرترمی(تب)، هیپوترمی(سرد شدن بیش از حد بدن)، بدحال شدن ناگهانی به صورت اورژانسی به پزشک مراجعه نمایید.

مراقبتهای عمومی نوزاد:

درجه حرارت اتاق نوزاد 28- 25 درجه سانتیگراد باشد.

از پوشاندن لباس زیاد به نوزاد خودداری نمایید.

جهت تمیز نمودن نوزاد در منزل هفته‌ای دو بار نوزاد را حمام نموده و در بقیه موارد میتوانید از آب و پنبه برای نظافت استفاده کنید.

دفعات ادرار طبیعی نوزاد حدود 8- 7 دفعه در شبانه روز می‌باشد.

جهت پیشگیری از ادرار سوختگی پای نوزاد هر 3- 2 ساعت پوشک نوزاد تعویض شده و ناحیه آلوده به ادرار و مدفوع با آب ساده شسته شود.

در صورت قرمزی و یا زخم در ناحیه پوشک جهت استفاده از داروی مناسب به پزشک مراجعه نمایید.

برجستگی پستان در نوزادان امری طبیعی است بنابراین از دوشیدن یا ماساژ پستان نوزاد جداً خودداری نمایید.

بند ناف نوزاد را در زیر پوشک یا قنداق محبوس نکنید و نیازی به الکل زدن نمی‌باشد فقط از آلودگی با مدفوع پیشگیری نمایید.

از دوشیدن شیر در بینی نوزاد خوداری نمایید. در صورت گرفتگی بینی فقط با دستور پزشک از 2-1 قطره کلرورسدیم در هر سوراخ و تمیز نمودن آن با پوار (فین گیر) استفاده کنید.

 تغذیه نوزاد

شیردهی به نوزاد حداقل هر 3-2 ساعت یکبار انجام شود.

هنگام شب خصوصاً نوزادان دچار زردی را هر 3- 2 ساعت برای شیردهی از خواب بیدار نمایید.

تغذیه نوزاد در شش ماه اول زندگی فقط با شیر مادر است و از دادن ترنجبین، شیرخشت، بارهنگ و آب قند به نوزاد خودداری نمایید.

نوزادان که شیر هیپوآلرژن دارند مادر در صورتی می‌تواند به نورزاد شیر بدهد که از حدود یک ماه قبل از محصولات لبنی استفاده نکرده باشد.

نکات مهم در شیردهی:

مادر قبل از شیردهی حتماً دستها را با آب و صابون بشوید.

نحوه صحیح شیردادن به نوزاد را به طور حضوری از پرستار بخش آموزش بگیرید.

در موقع شیردهی تمام هاله قهوه‌ای سینه مادر باید در دهان نوزاد قرار گیرد. با مکیدن نوک سینه مادر، یا کشیدن سینه از دهان نوزاد علاوه بر اینکه نوزاد خوب شیر نمی‌خورد و دچار دل‌درد می‌گردد؛ نوک سینه مادر نیز دچار زخم (شقاق) می‌گردد.

پس از شیردهی با ماساژ و ضربات ریز و آرام در پشت نوزاد آروغ او را بگیرید.

بهترین مدل خواباندن نوزاد پس از شیردهی: رو به مادر در زاویه 45-30 درجه(در سطح شیبدار) و یکساعت اول پس از شیردهی به پهلوی چپ و ساعت دوم به پهلوی راست خوابانده شود.

جهت پیشگیری از زخم سینه مادر

دقت کنید وضعیت شیردادن به نوزاد مناسب باشد.

از کشیدن پستان از دهان نوزاد خوداری نمایید.

چنانچه نوک پستان قرمز است یا زخم بدون خونریزی دارد شیردهی به نوزاد را به طریقه صحیح انجام دهید و در فواصل شیردهی محل زخم یا التهاب را با شیر مادر چرب نمایید.

اگر نوک پستان خونریزی دارد یا بسیار دردناک است و قادر به شیردهی به نوزاد نیستید حتماً هر 4-3 ساعت شیر سینه را دوشیده و دور بریزید؛ محل زخم را با شیر خود چرب نموده و چنانچه زخم عفونی شده است حتماً به پزشک مراجعه نمایید.

دوشیدن و نگهداری شیر

تنها در شرایطی که واقعا امکان شیردهی مستقیم مادر وجود ندارد، از شیر فریز شده استفاده کنید.

1- قبل از دوشیدن شیر دستها را بشویید

2- یک ربع قبل از دوشیدن شیر، خوردن یک لیوان نوشیدنی گرم به جریان بهتر شیر کمک می‌کند.

3- سینه را ماساژ داده و شیر را با استفاده از دست و یا شیر دوش بدوشید.

4- مادر می تواند شیر خود را بدوشد و آن را درون شیشه شیر نوزاد قرار دهد و یا آن را درون کیسه ای تمیز قرار دهد و درب آن را ببندد و آن را داخل فریزر قرار دهد. اگر برای مدت زمان طولانی می خواهید شیر مادر را درون فریزر نگهداری کنید، از کیسه های مخصوصی که مختص نگهداری در فریزر هستند استفاده کنید تا کیفیت شیر مادر پس از گذشت زمان، در فریزر پایین نیاید.

 

مدت نگهداری شیر مادر در یخچال:  3 روز

مدت نگهداری شیر در جایخی یخچال:  2 هفته

مدت نگهداری شیر در فریزر 18- درجه:  3 ماه

5- برای گرم کردن شیر آنرا به آرامی به روش بن‌ماری گرم کنید تا به درجه حرارت بدن مادر برسد و سپس به نوزاد بدهید، طوری که همان حالت شیر خوردن از سینه مادر برای نوزاد تداعی شود.

6- باقیمانده شیر یخزده را که نوزاد نخورده است دور بریزید. بنابراین برای نگهداری شیر به اندازه هر وعده تغذیه نوزاد شیر را فریز نمایید.

7- هرگز برای گرم کردن شیر فریزر شده مادر از ماکروویو استفاده نکنید.