تشنج نوزادی                                                                                                                                                             

 علت تشنج در نوزادان چیست ؟

1. -     کمبود اکسیژن رسانی به مغز مانند مسمومیت حاملگی جدا شدن جفت و صدمات حوالی زایمان
2. -     اختلالات مانند کاهش قند خون ، کاهش کلسیم و منیزیم ، کاهش یا افزایش سدیم خون
3. -     خونریزی داخل مغزی که بیشتر در نوزادان نارس شایع است .
4. -     عفونت ها مانند مننژیت
5. -     اختلالات دستگاه عصبی
6. -     اعتیاد مادر به مواد مخدر
7. -     سکته مغزی نوزادان
8. -     سندرم محرومیت دارویی یا مواد مخدر

شایعترین علل تشنج در دوران نوزادی ، نرسیدن اکسیژن به مغز آنهاست که ممکن است در اثر حوادث زایمانی برای کودک همچون پیچیدن بند ناف به دور گردن آنها و یا نارس بودن کودک به وجود آید .

 والدین چگونه بفهمند که نوزاد تشنج دارد ؟

در صورت وجود حرکات غیرطبیعی اندامها، پرش های عضلانی تکراری ، لرزش پلک ها، سفت شدن اندام ها، حرکات شبیه مکیدن یا جویدن

در دهان، حرکات غیرطبیعی و انحراف چشمها و یا توقف تنفس به مدت بیش از 20 ثانیه و کبود شدن نوزاد حتماً به پزشک یا بیمارستان مراجعه نماید .

همه حرکات غیر طبیعی نوزاد تشنج نیست و ارزیابی نوزاد برای تشخیص قطعی تشنج باید توسط پزشک انجام شود .

اگر با گرفتن اندامها، حرکات غیر طبیعی متوقف شود تشنج نیست .

چگونه پزشک علت تشنج نوزاد را تشخیص می دهد ؟

تشنج نوزاد معمولاً علامت یک بیماری زمینه‌ای است که نیاز به ارزیابی فوری دارد که باید در بیمارستان انجام شود .

ارزیابی بیمار شامل :

1. -     گرفتن شرح حال دقیق
2. -     معاینه کامل
3. -     انجام آزمایش خون مانند قند ، کلسیم ، منیزیم ، و سدیم
4. -     گرفتن مایع کمر
5. -     انجام آزمایشات تکمیلی مانند سونوگرافی ، نوار مغز ، سی تی اسکن مغز و یا MRI

 درمان تشنج نوزادی چیست ؟

تشنجی که در 28 روز اول عمر روی می‌دهد به علت اینکه تکامل عصبی نوزاد را به مخاطره می‌اندازد ، یک فوریت پزشکی است که به سرعت در جهت درمان آن باید اقدام شود .

1. -     نوزاد باید در بخش مراقبتهای ویژه نوزادان بستری شود .
2. -     اقدامات درمانی اولیه مانند باز نگهداشتن راههای هوایی ، دادن اکسیژن ، تخلیه ترشحات ، تهویه  مناسب و قطع تغذیه دهانی و نمونه گیری خون انجام می‌شود .
3. -     برای نوزاد داروهای ضد تشنج شروع می‌شود .

 آیا تشنج نوزادی عوارض بعدی دارد ؟ 

بستگی به علت تشنج ، جواب سی‌تی‌اسکن و MRI وزن هنگام تولد و سن حاملگی نوزاد دارد . اگر نوزاد نارس بوده و وزن تولد او کم باشد یا جواب سی‌تی‌اسکن غیر طبیعی باشد نوزاد ممکن است در آینده مشکل داشته باشد.

داروی ضد تشنج تا چه زمانی باید مصرف شود مدت زمان استفاده از دارو (معمولاً قرص فنوباربیتال) بر اساس نظر پزشک معالج با توجه به معاینه عصبی و جواب آزمایشات تعیین می شود .

آیا تشنج در نوزادان شایع است ؟

تشنج در ایام نوزادی از همه ایام عمر شایعتر است . 2نوزاد از هر 1000 نوزاد ترم دچار تشنج درماه اول زندگی میشوند تشنج در نوزاد نارس و کم وزن شیوع بیشتری دارد .

تشنج در نوزادان چه علایمی دارد ؟

تشنج در نوزادان علایم متفاوتی دارد ممکن است به صورت حرکات شدید اندام ها، پرش های عضلانی تکراری ، لرزش پلک ها، سفت شدن اندام ها، حرکات شبیه مکیدن یا جویدن در دهان، گریه غیر طبیعی

یا حرکات غیر طبیعی چشمها دیده شود . در بعضی نوزادان تنها علامت تشنج توقف تنفس به مدت بیش از 20 ثانیه و کمبود شدن نوزاد است (که بیشتر در نوزادان نارس دیده می‌شود.

 ترخیص نوزادان مبتلا به تشنج:

مراقبت از  نوزاد :

 از سردی دستها وپاهای نوزاد جلوگیری شود.

 نوزاد در کنار منبع تولید گرما یا زیر نورآفتاب قرار داده نشود.

 نوزاد در مقابل کوران هوا قرار نگیرد.

 ازاستفاده قنداق و پوشاندن لباس زیاد به نوزاد خودداری نمایید. لباس ساده و یقه گشاد متناسب با فصل (جنس نخی، پنبه) پوشانده شود.

 مراقبت کانگرویی را یاد بگیرید و از نوزاد مراقبت کانگرویی نمایید.

 جهت تمیز نمودن نوزاد در منزل، یک روز در میان و یاحداقل هفته‌ای دو بار نوزاد را حمام نمایید. در بقیه موارد میتوانید از آب و پنبه برای نظافت استفاده کنید.

 ماساژ صحیح نوزادان در رشد آنها موثر است.

 دفعات ادرار طبیعی نوزاد حدود 8- 7 دفعه در شبانه روز ادرار بیرنگ  وحدود 4-2 بار مدفوع در 24 ساعت، می‌باشد.

 جهت پیشگیری از ادرار سوختگی پای نوزاد هر 3- 2 ساعت پوشک نوزاد تعویض شده و ناحیه آلوده به ادرار و مدفوع با آب ساده شسته شود. در صورت قرمزی و یا زخم در ناحیه پوشک جهت استفاده از داروی مناسب به پزشک مراجعه نمایید.

 مراقبت از  محل ختنه ، از آلودگی با مدفوع وکنترل علائمی مثل قرمزی موضعی، خونریزی، تغییر رنگ، تیرگی ،و تورم نوک آلت، خونریزی  و ترشح چرکی و عدم ادرارتا 24 ساعت پس از ختنه رااطلاع دهید.

 برجستگی پستان در نوزادان امری طبیعی است بنابراین از دوشیدن یا ماساژ پستان نوزاد جداً خودداری نمایید.

 بند ناف نوزاد را تمیز و خشک نگه دارید و در زیر پوشک یا قنداق محبوس نکنید.

 نیازی به استفاده از ناف بند، الکل و مواد ضدعفونی روی ناف،نمی‌باشد.

(درصورت مشاهده قرمزی،التهاب،ترشح چرکی زردرتگ و بدبو ونشت خون اطراف ناف با پزشک مشورت کنید.)

 در صورت گرفتگی بینی فقط با دستور پزشک از 2-1 قطره کلرورسدیم در هر سوراخ و تمیز نمودن آن با پوار (فین گیر) استفاده کنید.

 نوزاد به طور متوسط 18-16 ساعت در شبانه روز می‌خوابد.(از 20دقیقه تا 3ساعت) و بهتر است سرنوزاد، بالاتر در زاویه 30درجه باشد و خم نشود.

 بهترین مدل خواباندن نوزاد پس از شیردهی، رو به مادر در زاویه 45-30 درجه (در سطح شیبدار) و نیم ساعت اول پس از شیردهی به پهلوی چپ و سپس به پهلوی راست خوابانده شود.

تغذیه نوزاد:

 حتی الامکان از شیشه و پستانک استفاده نشود مگر در مواردی که پزشک صلاح بداند.(نوزادان شکاف کام)

 دفعات تغذیه نوزاد بر حسب درخواست نوزاد بوده و حداقل  8 بار در 24ساعت (حداقل هر 3-2 ساعت یکبار) و هر بار به مدت 20 دقیقه انجام شود.

 شیردهی به نوزاد هنگام شب ،لازم است .خصوصاً نوزادان دچار زردی را هر 3- 2 ساعت برای شیردهی از خواب بیدار نمایید.شیردهی از هر دو پستان تداوم یابد.

 تغذیه نوزاد در شش ماه اول زندگی فقط با شیر مادر است  که بهترین و کاملترین غذا تا پایان شش ماهگی است .و از دادن ترنجبین، شیرخشت، بارهنگ و آب قند و... به نوزاد خودداری نمایید.

 نوزادان که شیر هیپوآلرژن دارند مادر در صورتی می‌تواند به نورزاد شیر بدهد که از حدود یک ماه قبل از محصولات لبنی استفاده نکرده باشد.

در نوزادانی که شیر خشک مخصوص تجویز شده ،مثل نوزادان مبتلا به بیماری متابولیک که بدلیل نقص آنزیمی رژیم خاص دارند،حتماً فقط از شیر مخصوص طبق دستور پزشک استفاده شود .

 پیشگیری از عفونت :

شستشوی دستها قبل از هر تماس با نوزاد، قبل از شیردهی و شیردوشیدن لازم است.

تا حد امکان نوزاد را به مکان های پرجمعیت نبرید و از تماس با افراد بیمار بپرهیزید.

نکات قابل توجه در مصرف دارو:

 طبق دستور پزشک در دفترچه یا نسخه تحویلی و توصیه پرستار مقدار مناسب قرص خوراکی را داخل هاون کوچک کاملاً کوبیده و پودر موجود را با مقدار مناسب آب حل نموده و به نوزاد بخورانید.

 اسید فولیک، ویتامین ای و مولتی ویتامین را طبق دستور پزشک استفاده نمایید.

 آنتی بیوتیک  را حتما سر ساعت استفاده نماید.

 داروی ضد تشنج مثل فنوباربیتال و فنی توئین طبق دستور پزشک و سرساعت داده شود. بطور ناگهانی قطع نشود و طبق دستور تا زمان نیاز استفاده شود.

توجه:

در حین حملات تشنج برای جلوگیری از مسدود شدن راه هوایی نوزاد و  آسپیراسیون شیر، نوزاد را به پهلو قرار دهید و راه هوایی او را باز نگه دارید.

کنترل تب جهت جلوگیری از بروز تشنج مجدد ضروری است.

علائم و نشانه های هشدار :

در صورت بروز هر یک از موارد زیر به پزشک مراجعه نمایید:

 هر مقدار تب حتی به میزان کم

 علائم مشکوک به تشنج

 زرد شدن نوزاد

 کاهش وزن

 ادرار نکردن یا ادرار کم

 عدم دفع مدفوع همراه با سفتی شکم

 خوب شیر نخوردن

 بی حالی

 خواب آلودگی

 سردی بدن یا دست و پاها

 بی قراری مداوم

 استفراغ پشت سرهم پس از هربار تغذیه

 تنفس تند و صدادار

 زنش پره های بینی

 کبودی نوزاد

 رنگ پریدگی

 عفونت چشم ها

زمان مراجعه مجدد:

 طبق توصیه پرستار و پزشک موقع ترخیص، جهت چک مجدد نوزاد به درمانگاه مربوطه مراجعه نمایید.

 مدارک مورد نیاز در اولین ویزیت پس از ترخیص (جواب آزمایشات غربالگری و سایر آزمایشات درخواستی،سونوگرافی ،خلاصه پرونده و...) را همراه داشته باشید.

پیگیری‌ها‌ی پس از ترخیص نوزاد:

 واکسیناسیون: طبق پروتکل موجود پیگیری و انجام شود. جهت پیگیری انجام واکسیناسیون به نزدیکترین مرکز بهداشتی محل زندگی مراجعه نمایید.

 جهت انجام تست غربالگری بعد از ترخیص با در دست داشتن خلاصه پرونده ترخیص به نزدیکترین مرکز بهداشتی محل زندگی مراجعه نمایید.

(غربالگری در نوزادان سالم ،در5-3 روزگی انجام می‌شود).

پیگیری‌های درمانی( مشاوره‌ها و آزمایشات تیروئید ،ROP 6-4 هفتگی نوزاد بخصوص در نوزادان نارس، شنوایی سنجی(ABR) ،اکوکاردیوگرافی، سونوگرافی های توصیه شده و طبق نظر پزشک انجام شود و سپس جهت مراجعه با در دست داشتن جواب تست مورد نظر طبق جدول زیر به پزشک مربوطه مراجعه نمایید: