نکاتی مهم در زردی نوزادی و فوتوتراپی

مادر عزیز آیا می‌دانید علت به وجود آمدن زردی در نوزادان چیست ؟

وقتی میزان ماده ایی به نام بیلی روبین در خون نوزاد از حد مشخصی افزایش یابد  پوست بدن نوزاد تغییر رنگ داده و زرد میشود.زردی نوزادی علل متعدد دارد. شایعترین علل زردی نوزادی عبارت است از

1- زردی فیزیولوژیک؛

2- زردی ناشی از تغذیه ناکافی با شیر مادر؛

3- زردی ناشی از شیر مادر؛

آیا میدانید زردی فیزیولوژیک چیست و چگونه درمان می شود ؟

زردی فیزیولوژیک شکایت شایع دوران نوزادی است که در 60 درصد نوزادان رسیده و80 درصد نوزادان نارس در طول هفته اول زندگی نوزادان دیده میشود. این زردی در روزهای دوم و سوم زندگی ظاهر می شود و در روزهای 4-3 به حد اکثر مقدار خود می رسد و در روزهای 10-7 به حداقل مقدار می رسد. مایعات گرم بیشتر از مایعات سرد به ترشح شیر کمک می کند.

درمان

 اگر مقدار بیلی روبین از حدی بالاتر رود برای کاهش زردی خون باید نوزاد را  به طور مستقیم و بدون هیچ  گونه پوششی  زیر اشعه مخصوص قرار داد توجه شود این امر در بیمارستان تحت نظر پزشک انجام می شود و لامپ مهتابی در منزل اثری در کاهش بیلی روبین نوزاد ندارد.

آیا می دانید زردی ناشی از تغذیه ناکافی با شیر مادر و نحوه پیشگیری از آن چیست ؟

در طول هفته اول زندگی حدود % 13  نوزادان شیر مادرخوار دچار زردی می شوند که به علت دریافت ناکافی شیر مادر و در نتیجه کم آبی نوزاد  و عدم دفع مدفوع است. این نوزادان علاوه بر زردی کاهش وزن بیش از حد فیزیولوژیک دارند.

پیشگیری و درمان

  شروع شیر دهی در ساعت اول عمر؛

  نگهداری نوزاد در کنار مادر از بدو تولد؛

  افزایش دفعات  و  حجم شیردهی؛

  پرهیز از خوراندن آب قند به نوزاد.

آیا می دانید زردی ناشی از شیر مادر چیست و چگونه درمان میشود؟

بعد از 5 روز اول و به طور عمده در هفته دوم زندگی نوزاد حدود % 3  از نوزادانی که با شیر مادر تغذیه شده اند دچار افزایش بیلی روبین می شوند که در هفته های بعد چنانچه تغذیه با شیر مادر ادامه یابد به تدریج زردی کاهش می یابد .

درمان

ادامه تغذیه با شیر مادر؛

 قطع موقت شیر مادر  در صورت رسیدن بیلی روبین به مرز خطر؛

 درمان زردی با فوتوتراپی یا تعویض خون در صورت لزوم.

 مادر عزیز آیا می دانید چگونه باید از نوزاد دلبندتان که در حال نور درمانی است  مراقبت کنید؟

تابش مستقیم نور به چشمها و ناحیه تناسلی نوزادان مضر است . بنابراین:

 قبل از اینکه نور درمانی شروع شود بایدچشمهای نوزاد را با چشم بند بپوشانید.

 مراقب باشید چشم بند روی دهان و بینی نوزاد قرار نگیرد تا نوزاد دچار خفگی نشود.

 نوزادی که تحت نور درمانی است باید حتما پوشک داشته باشد .

 در صورتیکه چشمان نوزاد شما ترشح دارد و قی میکند حتما به پرستار بخش اطلاع دهید .

 مراقب باشید دمای بدن نوزادتان بالا نرود و دچار تب و یا سرما نشود .

 نوزادانی که نور درمانی میشوند ممکن است دچار اسهال یا راشهای پوستی شوند. به پزشک و پرستار بخش اطلاع دهید و از نوزاد خود به خوبی مراقبت کنید تا دچار سوختگی نشود.

 در صورتیکه نوزاد شما تحت نور درمانی ادرار ندارد به پرستار بخش اطلاع دهید ممکن است بدن نوزاد کم آب شده باشد .

 مادر عزیز به این نکته توجه داشته باشید که هر قدر یک نوزاد بهتر شیر بخورد و بیشتر دفع مدفوع داشته باشد سریعتر میزان زردی کاهش می یابد.

  برای بررسی کاهش و یا افزایش زردی خون لازم است هر 12-6 ساعت از نوزاد خونگیری شود در این مورد با پرستاران همکاری کنید.

 افزایش زردی خون در حد خطر ناک میتواند سبب عقب ماندگی ذهنی نوزاد و ناشنوایی شود گاهی حتی لازم است طبق نظر پزشک خون نوزاد تعویض شود تا خطر رفع شود در این مورد با پزشکان و پرستاران همکاری کنید.

 انجام آزمایش گروه خون و RHمادر در تشخیص علت زردی موثر است بعد از انجام آزمایش جواب را پیگیری کرده و به پرستار بخش تحویل دهید.

نکات قابل توجه در نوزادان ایکتر پس از ترخیص

پایین آمدن زردی در بدن نوزاد مشروط به تغذیه خوب نوزاد، داشتن ادرار و مدفوع در حد مناسب دارد.

دفعات ادرار طبیعی نوزاد حدود 8-7 دفعه در شبانه روز می‌باشد.

شیردهی به نوزاد حداقل هر 3-2 ساعت یکبار انجام شود.

هنگام شب خصوصاً نوزادان دچار زردی را هر 3- 2 ساعت برای شیردهی از خواب بیدار نمایید.

تغذیه نوزاد در شش ماه اول زندگی فقط با شیر مادر است و از دادن ترنجبین، شیرخشت، بارهنگ و آب قند به نوزاد خودداری نمایید.

جهت پیگیری انجام واکسیناسیون به نزدیکترین مرکز بهداشتی محل زندگی مراجعه نمایید.

جهت انجام تست غربالگری بعد از ترخیص با در دست داشتن خلاصه پرونده ترخیص به نزدیکترین مرکز بهداشتی محل زندگی مراجعه نمایید.

مراجعه مجدد:

بنا به دستور پزشک 48-24 ساعت بعد از ترخیص جهت کنترل زردی به درمانگاه نوزادان مراجعه نمایید.

موارد هشدار:

در صورت زرد شدن نوزاد، کاهش وزن، شیرنخوردن، بیحالی، تب، ادرار نکردن یا ادرار کم، رنگ ادرار نارنجی رنگ که نشانه زردی بالا است؛ به پزشک مراجعه نمایید.

چنانچه وسعت زردی در حد اندامها ، کف دست ها و پاها و شدت زردی به رنگ زردچوبه ای، نارنجی است و یا رنگ پریدگی ایجاد شد نشانه زردی بسیار شدید است به صورت اورژانسی به پزشک مراجعه نمایید.

همچنین با زردی روز اول تولد، زردی بعد از هفته دوم در نوزاد ترم و زردی بعد از هفته سوم در نوزاد پره مچور با هر وسعت و شدت سریعاً به پزشک مراجعه نماید.

مراقبتهای عمومی نوزاد:

درجه حرارت اتاق نوزاد 28-25 درجه سانتیگراد باشد.

از پوشاندن لباس زیاد به نوزاد خودداری نمایید.

جهت تمیز نمودن نوزاد در منزل هفته‌ای دو بار نوزاد را حمام نموده و در بقیه موارد میتوانید از آب و پنبه برای نظافت استفاده کنید.

جهت پیشگیری از ادرار سوختگی پای نوزاد هر 3- 2 ساعت پوشک نوزاد تعویض شده و ناحیه آلوده به ادرار و مدفوع با آب ساده شسته شود.

در صورت قرمزی و یا زخم در ناحیه پوشک جهت استفاده از داروی مناسب به پزشک مراجعه نمایید.

برجستگی پستان در نوزادان امری طبیعی است بنابراین از دوشیدن یا ماساژ پستان نوزاد جداً خودداری نمایید.

بند ناف نوزاد را در زیر پوشک یا قنداق محبوس نکنید و نیازی به الکل زدن نمی‌باشد فقط از آلودگی با مدفوع پیشگیری نمایید.

از دوشیدن شیر در بینی نوزاد خوداری نمایید. در صورت گرفتگی بینی فقط با دستور پزشک از 2-1 قطره کلرورسدیم در هر سوراخ و تمیز نمودن آن با پوار (فین گیر) استفاده کنید.

نکات مهم در شیردهی:

مادر قبل از شیردهی حتماً دستها را با آب و صابون بشوید.

نحوه صحیح شیردادن به نوزاد را به طور حضوری از پرستار بخش آموزش بگیرید.

در موقع شیردهی تمام هاله قهوه‌ای سینه مادر باید در دهان نوزاد قرار گیرد. با مکیدن نوک سینه مادر، یا کشیدن سینه از دهان نوزاد علاوه بر اینکه نوزاد خوب شیر نمی‌خورد و دچار دل‌درد می‌گردد؛ نوک سینه مادر نیز دچار زخم (شقاق) می‌گردد.

پس از شیردهی با ماساژ و ضربات ریز و آرام در پشت نوزاد آروغ او را بگیرید.

بهترین مدل خواباندن نوزاد پس از شیردهی: رو به مادر در زاویه 45-30 درجه(در سطح شیبدار) و یکساعت اول پس از شیردهی به پهلوی چپ و ساعت دوم به پهلوی راست خوابانده شود.

جهت پیشگیری از زخم سینه مادر

دقت کنید وضعیت شیردادن به نوزاد مناسب باشد.

از کشیدن پستان از دهان نوزاد خوداری نمایید.

چنانچه نوک پستان قرمز است یا زخم بدون خونریزی دارد شیردهی به نوزاد را به طریقه صحیح انجام دهید و در فواصل شیردهی محل زخم یا التهاب را با شیر مادر چرب نمایید.

اگر نوک پستان خونریزی دارد یا بسیار دردناک است و قادر به شیردهی به نوزاد نیستید حتماً هر 4-3 ساعت شیر سینه را دوشیده و دور بریزید؛ محل زخم را با شیر خود چرب نموده و چنانچه زخم عفونی شده است حتماً به پزشک مراجعه نمایید.

دوشیدن و نگهداری شیر

تنها در شرایطی که واقعا امکان شیردهی مستقیم مادر وجود ندارد، از شیر فریز شده استفاده کنید.

1- قبل از دوشیدن شیر دستها را بشویید

2- یک ربع قبل از دوشیدن شیر، خوردن یک لیوان نوشیدنی گرم به جریان بهتر شیر کمک می‌کند.

3- سینه را ماساژ داده و شیر را با استفاده از دست و یا شیر دوش بدوشید.

4- مادر می تواند شیر خود را بدوشد و آن را درون شیشه شیر نوزاد قرار دهد و یا آن را درون کیسه ای تمیز قرار دهد و درب آن را ببندد و آن را داخل فریزر قرار دهد. اگر برای مدت زمان طولانی می خواهید شیر مادر را درون فریزر نگهداری کنید، از کیسه های مخصوصی که مختص نگهداری در فریزر هستند استفاده کنید تا کیفیت شیر مادر پس از گذشت زمان، در فریزر پایین نیاید.

مدت نگهداری شیر مادر در یخچال:  3 روز

مدت نگهداری شیر در جایخی یخچال:  2 هفته

مدت نگهداری شیر در فریزر 18- درجه:  3 ماه

5- برای گرم کردن شیر آنرا به آرامی به روش بن‌ماری گرم کنید تا به درجه حرارت بدن مادر برسد و سپس به نوزاد بدهید، طوری که همان حالت شیر خوردن از سینه مادر برای نوزاد تداعی شود.

6- باقیمانده شیر یخزده را که نوزاد نخورده است دور بریزید. بنابراین برای نگهداری شیر به اندازه هر وعده تغذیه نوزاد شیر را فریز نمایید.

7- هرگز برای گرم کردن شیر فریزر شده مادر از ماکروویو استفاده نکنید.